10 Մայ 2019
Մայիսի 11` Չվող թռչունների համաշխարհային օր
Այս տարի Մայիսի 11-ը նշվում է որպես Չվող թռչունների համաշխարհային օր։
Առաջին անգամ այն նշվել 1993թ-ին Ամերկյան «Կորնելա» լաբորատորիայի փորձագետների պահանջով՝ 1906թ-ի Թռչունների պահպանության միջազգային կոնվենցիայի հիման վրա։ Նրանք փորձել են մարդկության ուշադրությունը հրավիրել գլոբալ էկոլոգիական փոփոխությունների վրա, որոնք ոչնչացնում են թռչունների գոյատևման համար կարևորագույն էկոհամակարգերը։
Կլիմայական փոփոխությունները ևս իրենց անդրադարձն են ունենում թռչունների չուի վրա։ Այսպես օրինակ, որոշ վայրերում արդեն սկսել են նկատվել տաք ձմեռներ և վաղ գարուններ: Եվ չվող թռչունները վերադառնալով իրենց բնադրավայրեր հաճախ բախվում են կերի պակասի հետ: Կլիմայի փոփոխությունները դառնում են նաև երաշտների պատճառ՝ ամեն տարի մեծացնելով անապատային այն տարածքները, որը թռչունները պետք է շրջանցեն:
Այս տարի օրը հատկանշական է նրանով, որ շեշտադրումը դրված է «Թռչունները և պլաստիկ թափոնները»։
Գիտնականները ուսումնասիրություններ են կատարել օվկիանոսներում, ծովերում և բազմաթիվ թռչունների ստամոքսում, կերակրափողում, կտուցում հայտնաբերել պլաստիկ իրեր, որոնք դարձել են թռչնի անկման պատճառ։ Ի՞նչպես է պատահում, որ ջրաճահճային թռչունը պլաստիկը դիտարկում է որպես կեր։ Գիտնականները հայտնաբերել են, որ ջրիմուռները իրենց փտման պրոցեսի ժամանակ ջրի մեջ արտանետում են դիմետի սուլֆիդ։ Այն պլաստիկը, որ երկար ժամանակ մնում է ջրում ներծծվում է այդ նյութով և թռչունների մոտ ստեղծում խափկանք։ Թռչունները իրենց բնազդին համաձայն պլաստիկը դիտարկում են որպես սնունդ։ Պլաստիկը նաև իրենից մեծ վտանգ է ներկայացնում շրջակա միջավայրի համար, երբ թռչունները դիտարկում են դա որպես բույն պատրաստելու նյութ։ Մենք ունենք նման փորձ, երբ ուսումնասիրելով Սուրենավանի (2015թ) և Արմաշի (2017թ) բները հայտնաբերեցինք, որ արագիլների բների զգալի մասում կար պլաստիկե նյութեր։ Փոքրիկ ձագուկները չգիտակցելով կարող են կուլ տալ պլաստիկե որևէ մաս, խճճվել պլաստիկե թելերի կամ տոպրակների մասերի մեջ։
Շատ վտանգավոր են նաև վիրուսները և ինֆեկցիաները, որոնք տարածվում են չվող թռչունների միջոցով։ Դրանք կարող են տարածվել տարբեր միջատների միջոցով և օդակաթիլային ճանապարհով։ Միջազգային առողջապահական կազմակերպությունը ժամանակ առ ժամանակ հանդիպումներ է կազմակերպում այս խնդիրները լուծելու համար։ Դրանք կարող են լինել տարբեր խմբերի հարուցիչներ, վիրուսներ, սնկեր, միկոպլազմաներ, բացիլներ և բակտերիաներ։ Դրանք կարող են տարբեր տեսակի հիվանդություններ առաջացնել, օրինակ էնցեֆալիտը, տուլյարեմիա, բրուցելիոզ և այլն։ Կարելի է ասել, որ նոր վիրուսների տեսակները տարեց տարի ավելանում են։ Շատ հատկանշական է գրիպի վիրուսը, որը նույնպես տարբեր ձևերով տարածվում է աշխարհով մեկ։ Դրանցից մեկը թռչնագրիպն է, որի հետազոտությունը կատարվում է պարբերաբար աշնանը և գարնանը՝ միգրացիայի ընթացքում։ Աղբի մեծ քանակությունը կարող է նպաստել նաև քաղաքներում տարբեր վիրուսների և ինֆեկցիաների տարածմանը։
Թռչունները չուի ընթացքում կայանելով գյուղատնտեսական հողերում կարող են սնվել սերմերով, արմատներով, միջատներով։ Արդեն գաղտնիք չէ, որ գյուղատնտեսական հողերը ներծծված են պարարտանյութերով, որոնք կարող են լուրջ ազդեցություն ունենալ թռչունների սերնդի վրա։
Թռչունները հաճախ բախվում են նաև ինքնաթիռների հետ։ Առաջին բախումը եղել է Ամերիկայում 1912թ-ին։ 60-ական թվականներին վիճակը ավելի է բարդացել և բախումների քանակը ավելացել է։ Հաշվի առնելով խնդրի կարևորությունը ստեղծվել է Եվրոպական կոմիտե (30 երկիր), որը բաղկացած է տարբեր մասնագետներից՝ թռչնաբաններ, օդաչուներ և այլն։ Վերջին տարիներին ստեղծվել են ռադարներ, որոնք ֆիքսում են թռչուններին, սակայն դա էլ 100%-ով չի կարող պաշտպանել թռչուններին և ինքնաթիռներին։
Օդանավակայանի խոտածածկ տարածքում հավաքվում են մեծ քանակով թռչուններ, որոնց պետք է հեռացնել օդանավակայանի տարածքից։ Վերջին տարիներին դա արվում է շատ հետաքրքիր մեթոդով։ Ձայնագրությունների միջոցով արտաբերում են գիշատիչ թռչունների ձայներ, որը նպաստում է թռչունների հեռացմանը օդանավակայանի տարածքից։
Այս օրերին փորձում ենք հանրության ուշադրությանը հրավիրել միգրացվող թռչունների խնդիրներին, որոնք կարող են լուրջ բնապահպանական աղետների պատճառ հանդիսանալ։
10 Մայ 2019
Աշխատանքային խմբի անդրանիկ հանդիպումը ԱԺ-ում
ՍԹ մայիսի 6-ին կայացավ ՀՀ ԱԺ ՏՏԳԲ հարցերի մշտական հանձնաժողովում ՀՀ ԱԺ Տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և բնապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովին կից գործող հանքարդյունաբերության օրենսդրության վերլուծության աշխատանքային խմբի անդրանիկ հանդիպումը:
Ներկա էին բնապահպանության նախարարության և հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ: Civil Voice ՀԿ-ը ներկայացնում էր Շահեն խաչատրյանը:
Հանդիպման ընթացքում ներկաները ներկայացրեցին ընդերքի ոլորտը կարգավորող օրենսդրության բացերն ու հանդես եկան առաջարկություններով:
Շահեն Խաչատրյանը հանգամանալից ներկայացրեց հանքարդյունաբերության ոլորտում առկա որոշ հիմնախնդիրներ՝ դրանք կապելով օրենսդրության բացերի և հոդվածների ոչ հստակ ձևակերպումների հետ: Նշելով նաև միմյանց հակասող դրույթների և երկիմաստ ձևակերպումների մասին, որոնք կարիք ունեն վերաձևակերպման:
Նա անրադարձավ նաև արդյունահանման աշխատանքային ծրագրերի խախտումներին և հանքավայրը շահագործող անձնակազմի պրոֆեսիոնալիզմին նշելով, որ հանքավայրերը հաճախ շահագործվում են առանց պահպանելու նախագծային ցուցումները, և բացի դրանից, հանքավայրերը հաճախ շահագործվում են ոչ պրոֆեսիոնալներ, որն էլ պատճառ է դառնում շրջակա միջավայրի գնահատվածից ավելի շատ աղտոտման, տեխնածին ռիսկերի և ընդհուպ մինչև դժբախտ դեպքերի առաջացմանը:
Նա անթույլատրելի համարեց հանքավայրերից արդյունահանվող հանքաքարի քանակների ավելացումը, քանի որ դրանով ընկերությունները ապահովում են գերշահույթներ իսկ հանքավայրերի ծառայման ժամկետները կրճատվում են երկու, երեք և ավելի անգամներ:
Պակաս կարևոր չեն նաև պոչամբարների կառուցման և շահագործման խնդիրները: ՀՀ –ում առկա գրեթե բոլոր պոչամբարները բացառությամբ մեկ կամ երկուսի, կառուցվել են խորհրդային ժամանակներում այն ժամանակվա պահանջներին համապատասխան: Այսօր դրանք գերծանրաբեռնված ռեժիմով են շահագործվում, որոշներ վաղուց սպառել են իրենց նախագծային ծավալները:
Պոչերի կուտակման համար լրացուցիչ ծավալներ ստեղծելու նպատակով որոշ ընկերություններ առանց թույլտվության պատվարների կառուցման աշխատանքներ են իրականացնում, որի առնչությամբ ՀՀ օրենսդրությամբ համապատասխան պատասխանատվություններ սահմանված չեն:
Ի թիվս նշվածների բարձրացվել են նաև ուրիշ հիմնախնդիրներ և առաջարկվել է դրանց լուծման ճանապարհները:
Լուսանկարը՝ https://www.facebook.com/tehmine.yenoqyan/posts/2225353427511199
29 Ապր 2019
Ծաղկահավաք
Սույն թվականի ապրիլի 27-ին Civil Voice ՀԿ կամավորները մասնակցեցին ՀԲԸՄ Հայաստանի սկաուտական խմբի՝ Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի օժանդակությամբ կազմակերպած ծաղկահավաքին։ Ծաղկահավաքը տեղի ունեցավ Հայոց Ցեղասպանության Զոհերի Հուշահամալիրում։ Մասնակիցները բաժանվեցին խմբերի և ծաղիկների ցողունները անջատեցին ծաղկաթերթերից։ Նախաձեռնությունը մեկտեղում է պոկված ծաղիկներին «երկրորդ կյանք» հաղորդելու խորհուրդը և բնապահպանական՝ վերամշակման միջոցով կրկին օգտագործելու առաքելությունը:
Civil Voice
Հասարակական ձայնը միասին դարձնենք գործոն
Ամսվա տեսանյութերը
Civil Voices տեսանյութեր